W odpowiedzi na pojawiające się wątpliwości dotyczące prac prowadzonych obecnie na 12 hektarowym terenie zamkniętej w styczniu 2023 roku kwatery składowania odpadów, nasi specjaliści tłumaczą specyfikę, zakres i zasadność naszych działań.
Mit: Rekultywacja to naprawa zepsutej kwatery składowania odpadów i służy jedynie poprawie wizerunku naszego zakładu.
Fakty: Rekultywacja jest standardowym, wymaganym prawem procesem związanym z bezpiecznym składowaniem odpadów. Jest to końcowy etap eksploatacji składowiska polegający na przywróceniu terenów kwatery do ich stanu pierwotnego, odtworzeniu walorów przyrodniczych, bądź nadaniu kwaterze innej, użytecznej funkcji. W przypadku kwatery 800/1 wybrano leśny kierunek rekultywacji, spełniając wszelkie wymogi prawne i uzyskując stosowne decyzje oraz akceptację projektu technicznego.
Składowane na kwaterze odpady były tam wywożone od 2010 do początku 2023 roku. Po uruchomieniu w 2012 roku kompostowni odpady posortownicze, czyli niemożliwe do odzyskania i przekazania recyklerom, oraz niskoenergetyczne, czyli nienadające się do przekazania spalarniom, przed przekazaniem na kwaterę trafiały do kompostowni. Po około 4 tygodniach tlenowego przetwarzania biologicznego, w formie stabilizatu odpady trafiały na kwaterę, gdzie dodatkowo były plantowane i zagęszczane. Opisane procesy były zgodne z przyjętymi założeniami.
Proces rekultywacji prowadzony przez Zakład Utylizacyjny odbywa się na podstawie wymaganych prawem ekspertyz, dokumentów oraz pozwoleń. Wiedząc, jak istotne jest ograniczenie rozprzestrzeniania się powstających naturalnie nieprzyjemnych zapachów, zdecydowaliśmy się na uzupełnienie standardowych działań rekultywacji kwatery o dodatkowe zabezpieczenie. Zastosowana technologia i wykorzystanie szczelnej maty bentonitowej ma za zadanie ograniczenie do minimum swobodnej emisji gazu składowiskowego do atmosfery, a tym samym zminimalizowanie negatywnego wpływu na otoczenie jednego z głównych obszarów odorowych na terenie zakładu.
Więcej na temat procesu rekultywacji znajduje się w artykule: Akcja Rekultywacja
Mit: Działania antyodorowe Zakładu Utylizacyjnego nie przynoszą rezultatów.
Fakty: Ograniczenie negatywnego wpływu zakładu na otoczenie jest jednym z priorytetów naszej działalności. W ramach projektu REDU – redukujemy zapachy z Szadółek, wdrażamy szereg działań mających na celu zmniejszenie uciążliwości. Szczegóły dotyczące naszych działań dostępne są w zakładce sasiedzi.zut.com.pl.
Znaczna część odorów związana jest z niezorganizowaną emisją biogazu z kwater składowania, a zjawisko to zachodzi niezależnie od prowadzonych w Zakładzie Utylizacyjnym prac. Aby zredukować ten stan obecnie prowadzony jest właśnie proces rekultywacji, który obejmuje również prace modernizacyjne systemu odgazowania. Jest to proces długotrwały, a podczas robót niezbędne jest naruszenie struktury części składowiska, co niestety może prowadzić do powstawania potencjalnych nieprzyjemnych zapachów w czasie prowadzenia tych prac.
W ramach projektu REDU wprowadziliśmy także szereg zmian organizacyjnych – w tym zmianę procesu produkcyjnego, by ograniczyć prace mogące powodować odorowość w godzinach wieczornych, kiedy warunki atmosferyczne najbardziej sprzyjają rozprzestrzenianiu się nieprzyjemnych woni.
O skuteczności naszych działań świadczą prowadzone na bieżąco na terenie zakładu badania oraz niezależne ekspertyzy przygotowane przez specjalistyczne podmioty zewnętrzne.
Poniżej graficzna prezentacja efektów programu REDU:
Wykazy czynników operacyjnych wpływających na uciążliwości zapachowe udostępniamy w codziennych raportach na stronie internetowej zakładu: zrownowazony-rozwoj/komunikaty/raporty-dzienne.
Mit: Kompostownia nie spełnia swojej funkcji.
Fakty: Na terenie naszego zakładu działają dwie kompostownie.
Kompostownia komorowa to hermetyczny obiekt, w którym trafiające do naszego zakładu selektywnie zbierane odpady BIO kuchenne oraz odpady ogrodowe przerabiane są na certyfikowany polepszacz gleby SK-9, zwany potocznie kompostem. Działająca od 2020 roku kompostownia komorowa przetwarza rocznie do 40 tysięcy ton odpadów, co jest zgodne z założeniami projektowymi i posiadanymi decyzjami.
Proces kompostowania podzielony jest na trzy etapy:
- pierwszy, nazywany fazą intensywną, trwa 5 tygodni. W tym etapie odpady znajdują się komorach i są napowietrzane poprzez pozytywny system natleniania,
- drugi, to faza dojrzewania. W tym 3 tygodniowym etapie kompost usypywany jest w zamkniętej i hermetycznej hali dojrzewania w pryzmy, które następnie są przerzucane do 3 razy w tygodniu. Etap ten ma na celu ustabilizowanie kompostu i obniżenie jego temperatury,
Oba wyżej wymienione etapy prowadzone są w obiekcie kompostowni.
- ostatnim etapem procesu jest waloryzacja, czyli przesiewanie. Przesiewanie odbywa się na zewnętrznym placu. W tym etapie oddziela się gotowy produkt od zanieczyszczeń w postaci np. tworzyw sztucznych oraz nieprzekompostowanych odpadów zielonych.
Wszystkie parametry procesowe są kontrolowane i monitorowane na każdym etapie w trybie online. Wyprodukowany polepszacz gleby SK-9 jest regularnie badany pod kątem wymagań jakościowych i zgodności z posiadaną decyzją Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi o nr G-1128/22. Czarne złoto ogrodników jest cenionym przez mieszkańców produktem do pielęgnacji roślin. W 2023 roku w Zakładzie Utylizacyjnym wyprodukowaliśmy ponad 9 tysięcy ton certyfikowanego kompostu!
Na terenie zakładu działa także kompostownia tunelowa, w której przetwarzana jest frakcja podsitowa o wielkości poniżej 80 mm, czyli nienadająca się do recyklingu, wyodrębniona z komunalnych odpadów resztkowych. Produktem powstającym w kompostowni tunelowej jest tzw. stabilizat, który zgodnie z prawem składowany jest na kwaterze. Kompostownia tunelowa osiąga wydajność do 80 tysięcy ton rocznie, a jakość stabilizatu jest na bieżąco monitorowana, potwierdzając, że produkt spełnia wszelkie normy wymagane prawem.
Mit: Opony używane podczas rekultywacji to prymitywna forma zagospodarowania odpadów.
Fakty: W trakcie procesu rekultywacji jedną z kluczowych kwestii jest ustabilizowanie terenu. Zwyczajowo do wzmocnienia skarp używa się tzw. geokraty, jednak podobną funkcję mogą spełniać przywżone przez mieszkańców zużyte opony. Podobnie jak opony, geokrata, która wykonana jest z tworzywa sztucznego, została wytworzona z surowców kopalnych. Wziąwszy jednak pod uwagę fakt, że wytworzenie geokraty wiąże się z zużyciem surowców pochodzących z przerobu ropy naftowej, procesami produkcyjnymi, a także transportem geokraty do miejsca jej wykorzystania, użycie zamiast niej odpadowych opon przyczynia się do ograniczenia zużycia surowców, emisji zanieczyszczeń do powietrza oraz śladu węglowego. Zużyte opony samochodowe zyskują tym samym nowe, użyteczne zastosowanie, zmniejszając jednocześnie koszt inwestycji.
Możliwość wykorzystania opon celem umacniania skarp rekultywowanego składowiska jest przewidziana w przepisach prawa i zaaprobowana dla zakładu przez Marszałka Województwa wyrażającego zgodę na zamknięcie składowiska, który zatwierdził jednocześnie proponowany sposób rekultywacji technicznej i biologicznej kwatery.
Mit: Rekultywacja nie zmniejszy ilości generowanych przez ZUT nieprzyjemnych zapachów.
Fakty: Kompleksowy proces rekultywacji zamkniętej kwatery obejmujący modernizację i rozszerzenie systemu odgazowania, a także pokrycie skarp oraz wierzchowiny szczelną matą bentonitową ograniczą do minimum niezorganizowaną emisję biogazu. Powstający w składowisku biogaz zawiera związki odorotwórcze, w tym związki siarki, które są jednym z głównych przyczyn nieprzyjemnych zapachów z terenu naszego zakładu. Uszczelnienie kwatery i usprawnienie systemu odgazowania znacznie ograniczą ilość generowanych odorów.
Redukcja ta, mając na względzie powierzchnię rekultywowanego sektora (ponad 12 hektarów) oraz fakt, że zakończono na nim przyjmowanie odpadów do składowania stosunkowo niedawno, bo w styczniu 2023 roku, będzie znaczna.
Niezależnie jednak od użytych technologii nie ma na chwilę obecną sposobu, aby zakłady zajmujące się zagospodarowaniem odpadów w trakcie koniecznych procesów nie powodowały powstawania przykrych zapachów.
Mit: Ilość gazu składowiskowego w zamykanej kwaterze jest za duża.
Fakty: Powstawanie gazu składowiskowego wewnątrz kwater składowania jest skutkiem procesu fermentacji metanowej, która składa się z pięciu faz procesów chemicznych i biologicznych. Jest to proces naturalny i nieunikniony.
Składowanie polega na układaniu warstw odpadów, możliwie szybkim przykrywaniu ich warstwą ziemi przesypowej oraz zagęszczaniu (ugniataniu) warstw. Dzięki utrzymywanym w odpowiednim tempie pracom działanie światła i tlenu na składowane odpady jest bardzo krótkie, co z kolei umożliwia zajście procesu fermentacji beztlenowej. Taka fermentacja jest procesem pożądanym i prawidłowym przy odpowiednio prowadzonym systemie składowania odpadów.
W przypadku poddawanej rekultywacji kwatery mamy do czynienia z dwoma czynnikami powodującymi wzrost ilości gromadzącego się gazu. Po pierwsze stabilizat, jako forma odpadu przetworzonego nadal podlega procesom rozkładu. Po drugie udział procentowy składowanego stabilizatu wzrósł na skutek ograniczenia składowania frakcji energetycznej. Stabilizacja znacznie skraca czas, w jakim odpady generują powstawanie gazów, jednak w przypadku niektórych odpadów przyspieszenie procesów może krótkoterminowo powodować zwiększenie ilości nieprzyjemnych woni.
Po zaprzestaniu bieżącego składowania w zdeponowanym materiale w dalszym ciągu zachodzą procesy chemiczne i biologiczne. W ich wyniku, pomimo braku dopływu nowych porcji odpadów, w dalszym ciągu generowany jest gaz składowiskowy w ostatnich fazach metanogenezy. Dlatego istotne jest prowadzenie ciągłego odgazowania składowiska oraz wykorzystywanie gazu składowiskowego, nawet w okresie po zaprzestaniu eksploatacji kwater składowania.
Serdecznie zapraszamy do zapoznania się z krótkim materiałem filmowym o rekultywacji dostępnym na naszym kanele YouTube.
Foto/Video: Jan Bielawski
