Niewłaściwie sortowane niepozorne elektroodpady powodują w ZUT kilka potencjalnie niebezpiecznych zdarzeń w ciągu miesiąca, a prawie dwie trzecie z nas chomikuje niepotrzebne lub niesprawne sprzęty. Czego nie wiemy o e-odpadach?
Wyniki przeprowadzonych w 2023 roku badań w ramach kampanii Electro3000 pokazują, że w naszej wiedzy o elektroodpadach jest sporo luk, m.in.:
- Połowa mieszkańców naszego kraju nie wie, że elektroodpady można oddać do Punktów Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych (PSZOK).
- Jedna trzecia z nas przyznaje, że nie segreguje elektroodpadów.
- Niemal połowa nie uznaje za elektroodpady e-papierosów.
- Prawie dwie trzecie Polek i Polaków przechowuje niepotrzebne lub zepsute sprzęty elektroniczne.
- Tylko co czwarty z nas nie kupił w 2023 roku sprzętu elektrycznego lub elektroniki.
Elektro zagrożenia
Na działających w naszym zakładzie instalacjach wysortowujemy ponad 53 tony elektroodpadów rocznie – to tyle, ile waży dziesięć słoni afrykańskich. Niestety, na skutek niewłaściwej segregacji stanowią one zagrożenie nie tylko przez możliwość przedostania się do środowiska zawartych w nich niebezpiecznych substancji, ale także narażają pracowników przy taśmach, powodując liczne mikropożary.
– W jednym tygodniu na początku marca mieliśmy do czynienia z dwoma potencjalnie bardzo niebezpiecznymi zdarzeniami – wylicza Adam Kajko, Kierownik Działu BHP i P.POŻ. – Powodem większości podobnych zagrożeń są baterie i powerbanki wyrzucane razem z innymi odpadami.
Porównując ilość niewłaściwie wyrzuconych elektroodpadów z tymi, które mieszkańcy przywożą do Sorterowni – w sumie w 2024 roku nieco ponad 292 tony – co siódmy elektroodpad w Gdańsku trafia do niewłaściwego pojemnika.
Elektroodpadowy potencjał
Tymczasem właściwie sortowane odpady elektryczne i elektroniczne są źródłem wielu cennych surowców i mogą być wykorzystywane nie tylko przy produkcji nowych urządzeń elektronicznych, ale także w innych gałęziach przemysłu.
Przykładem może być stary akumulator – nawet 95 procent jego części może zostać ponownie wykorzystanych w produkcji nowych przedmiotów. Elementy te są wykorzystywane do:
- Wytwarzania nowych baterii,
- Produkcji tekstyliów,
- W przemyśle chemicznym,
- Produkcji okien,
- W branży papierniczej.
Z elektroodpadów odzyskujemy wiele cennych surowców, w tym metale takie jak srebro, złoto, pallad czy miedź, tworzywa sztuczne – głównie plastik – oraz szkło. Ponadto odzyskiwane są komponenty elektroniczne, w tym funkcjonujące podzespoły.
Elektro, czyli co?
Myśląc o e-odpadach przychodzą nam do głowy stare telefony czy komputery. Tymczasem do tej kategorii zaliczamy wszelkie zużyte sprzęty w których znajdowały się różnego rodzaju baterie i akumulatory w tym zabawki, a także sprzęty podłączane do prądu, jak suszarki oraz ich części np. kable, ładowarki czy słuchawki.
Elektroodpady to także sprzęt oświetleniowy, w tym jarzeniówki oraz grające kartki urodzinowe i inne świecące gadżety jak migające czapki, czy balony.
Sposoby na elektroodpady
Co zrobić, aby elektroodpady zamiast zagrożeniem dla ludzi i środowiska stały się źródłem cennych surowców? W Gdańsku mieszkańcy mają kilka możliwości:
- Przywieźć zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny do jednej z gdańskich Sorterowni:
- Szadółki – ul. Jabłoniowa 55
- Rudniki – ul. Elbląska 66
- Baterie i niewielki sprzęt elektroniczny można zostawić w urzędach, bibliotekach i wielkopowierzchniowych sklepach lub skorzystać z jednego z ponad 100 specjalnych czerwonych pojemników na elektroodpady – mapa.
- Odbiór wielkogabarytowych elektroodpadów (np. pralek) można bezpłatnie umówić, kontaktując się z przedsiębiorstwem Gdańskie Usługi Komunalne (GUK).
- Oddać niepotrzebne elektroodpady w sklepach podczas zakupu nowych sprzętów (sprzedawcy mają obowiązek odebrać od nas sprzęt 1:1 – czyli taki sam i spełniający tę samą funkcję, np. niesprawną lodówkę za nową lodówkę).
W marcu ruszyła także kolejna edycja Objazdowej Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych (OZON). Harmonogram odbiorów dostępny jest na stronie gdansk.pl. W ramach akcji można oddać bezpłatnie:
- Zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny: niesprawne telefony, suszarki, żelazka itp.,
- Zużyte baterie i akumulatory,
a także:
- Termometry, lampy rtęciowe, świetlówki,
- Środki ochrony roślin i ich opakowania,
- Rozpuszczalniki, odczynniki chemiczne,
- Farby, lakiery oraz opakowania po nich,
- Smary, środki do konserwacji drewna i metali,
- Przepracowane oleje,
- Przeterminowane lub częściowo wykorzystane leki,
- Igły, strzykawki i inne odpady o charakterze medycznym pochodzące z gospodarstw domowych – koniecznie zabezpieczone i zapakowane.
Pięć ciekawostek o elektroodpadach
- Za niezgodne z prawem pozbycie się elektroodpadów i baterii grozi kara do 5 000 zł.
- Jedna bateria z zegarka elektronicznego może skazić 1 m³ gleby i zatruć 400 litrów wody.
- Międzynarodowy Dzień Elektroodpadów przypada 14 października, a jego polski odpowiednik obchodzony jest dzień wcześniej – 13 października.
- Gdyby ustawić jeden na drugim wszystkie telewizory wymieniane co roku na świecie, powstałaby kolumna 50 razy wyższa od Mount Everestu.
- Według UN global e-waste monitor 2024, ilość sprzętu elektrycznego i elektronicznego sprzedawanego na świecie wzrosła z 62 milionów ton w 2010 roku do 96 w 2022 roku. Prognozuje się, że do roku 2030 osiągnie 120 milionów ton. W tym samym okresie ilość elektroodpadów wzrosła z 34 milionów ton do rekordowych 62 i wg szacunków w 2030 roku osiągnie 82 miliony ton. Oznacza to, że elektroodpady są najszybciej rosnącym strumieniem odpadów.
Pamiętaj – segreguj! My zajmiemy się resztą.