Niezmiernie cieszy nas, że tegoroczna edycja organizowanego przez nas konkursu Up-Cykle cieszyła się większym zainteresowaniem. Na konkurs wpłynęło prawie 90 projektów, z których Jury, podczas obrad 12 kwietnia, wybrało 13 do drugiego etapu.
Konkurs Up-Cykle to przedsięwzięcie skierowane do studentów i absolwentów wyższych szkół o kierunkach artystycznych. Konkurs poświęcony jest rozwijaniu idei upcyklingu. Koncepcja upcyklingu zakłada wtórne przetwarzanie odpadów. W efekcie tego przedsięwzięcia powstają produkty o wartości wyższej niż ich części składowe. Proces ten pozwala zmniejszyć ilość odpadów oraz materiałów wykorzystywanych w produkcji pierwotnej. Chodzi również o skrócenie obiegu zamkniętego. Projekty, których idea była właśnie taka, wzbudzały dużo emocji i zainteresowania. Konkurs Up-Cykle w swoim założeniu ma uwrażliwiać na kwestie powtórnego wykorzystywania materiałów poprzez podnoszenie ich funkcjonalności czy nadawanie im wartości estetycznych, w wymiarze praktycznym ma dostarczać pozytywnych przykładów, jak może wyglądać „nowe życie odpadu” po podwyższeniu jego wartości lub w efekcie końcowym dostarczyć, poprzez upcykling nowy, innowacyjny produkt.
W tym roku postawiliśmy na 3 kategorie: architektura ogrodowa, ekologiczne opakowanie oraz przedmioty codziennego użytku. Trzecia kategoria cieszyła się największą popularności ze względu na jej szeroki zakres. Propozycje artystów były niesamowite, bardzo interesujące i nowatorskie. Odpowiadały na problem ogromnej ilości odpadów i stanowiły bardzo przyszłościowe propozycje rozwiązań, które warto rozważyć i wdrożyć.
Jury obradowało w składzie: Tomasz Rygalik – przewodniczący, Marta Hryc, Marta Karwacki i Michał Piernikowski. Z działalnością tych znakomitych postaci można zapoznać się na stronie: www.zut.com.pl/upcykle .
Na początku obrad zweryfikowano i ustalono kryteria oceny. Jury podczas oceny kierowało się następującymi kryteriami:
- możliwość wdrożenia – ocena szansy i realnej możliwości wdrożenia projektu do produkcji, stopień zgodności z obowiązującymi normami oraz poprawność konstrukcji technicznej,
- stopień wykorzystania odpadów użytych do stworzenia projektu – do czego wykorzystany został dany odpad, w jakiej proporcji, ocena sensowności,
- Estetyka i jakość projektu – bryła, forma, kolorystyka, poprawność kompozycji,
- nowatorstwo – pomysłowość i oryginalność prezentowanego rozwiązania projektowego oraz wykorzystanie dodatkowych funkcji, podnoszących atrakcyjność i funkcjonalność produktu,
- logika procesu myślowego.
Po długich i niełatwych obradach zdecydowano o wyłonieniu 13 projektów do drugiego etapu. To etap prototypowania, który będzie trwał do 30 czerwca, a przesłane wizualizacje do tego czasu powinny stać się materialnymi przedmiotami i zostać dostarczone do siedziby Zakładu Utylizacyjnego. Jury zbierze się ponownie w lipcu i oceni każdy prototyp indywidualnie, a następnie wyłoni zwycięzców.
Prezentujemy projekty, które przeszły do kolejnego etapu:
–Compassio do natury – kolekcja ubiorów
Kolekcja Compassio to alegoria katastrofy ekologicznej i opowieść o współodczuwaniu z naturą. Ptaki uwięzione w reklamówkach, raki w butelkach i foki w sieciach to nieliczne przykłady na to jak człowiek w swojej chęci rozwoju cywilizacji skazuje dzikie zwierzęta na ich nieświadome “ubieranie się”. Podobny los spotkał rośliny- trawniki wyglądają na ozdobione kolorowymi papierkami. To brutalny rodzaj przebrania, jaki człowiek funduje naturze. Poszczególne elementy kolekcji wykonane są ze śmieci. Projektantka w własnoręcznie wykonanych asortymentach wykorzystuje autorskie techniki stosując jako materiał papierki po batonikach i woreczki po ryżu. Prawie wszystkie użyte materiały są z odzysku – nici i przędze są resztkami poprodukcyjnymi. Kolekcja Compassio wynika z kontestacji tego co dzieje się wokół ekologicznych tematów; daje wyraz sprzeciwu wobec postępującej degradacji środowiska naturalnego wspierając zarazem w walce o ochronę środowiska.
– Second life set
Firmy z sektora odzieżowego są wielkim producentem odpadów, lecz niewiele osób ma świadomość jak różnorodne przedmioty powstać mogą z kolorowych resztek tkanin, dzianin i przędz. Second life set to projekt, który jest zestawem: płaszcz dzianinowy oraz buty – klapki, będące wynikiem przetwarzania resztek przędz z produkcji przemysłowej dywanów. Plątaniny poliestrowych przędz mogą być w istocie materiałem do dziania oraz szydełkowania ręcznego i tworzenia przy tym produktów unikatowych. Minimalizujemy tym samym zużycie nowych materiałów w myśl idei upcyklingu.
– Re-plates
Zestaw talerzy o nieregularnych krawędziach i intensywnych barwach zieleni i błękitu jest przykładem wcielenia idei recyklingu w strefę twórczości artystycznej. Materiał do stworzenia naczyń został pozyskany z pokruszonych butelek po winie, a następnie przetopiony w nowy obiekt o funkcjach utylitarnych i znacznie dłuższej perspektywie funkcjonowania w otoczeniu człowieka niż pusta butelka.
– Harmless luxury
Projekt Harmless Luxury to odpowiedź na rosnącemu zapotrzebowaniu na ciekawą i etyczną modę. To tkaniny, które nie powodują szkód dla środowiska, a są wizualnie atrakcyjne. Wzory uzyskiwane są bez konieczności drukowania, a zatem nie powodują zużycia większej ilości wody oraz szkodliwych barwników. Do stworzenia tkanin użyto istniejących materiałów z drugiego obiegu oraz resztek ze szwalni. Są to głównie bawełny koszulowe uzupełnione jednokolorowymi taśmami bawełnianymi i lamówkami powstałymi z recyklingu jednokolorowych tkanin. Łącząc je ze sobą uzyskano nową jakość i ciekawe wzory. Autor poszukuje nowoczesnych, świeżych i zgodnych z globalnymi trendami wzorów. Tym samym, odczarowuje opinię, jakoby ucyclingowa moda miała się kojarzyć jedynie z amatorskim, archaicznym zrób-to-sam. Tkaniny mogą być wykorzystane do dekoracji wnętrz oraz do tworzenia odzieży, a najmniejsze resztki tekstylne, zostaną wykorzystane do wypełnienia poduszek oraz materacy.
– Toten totem – obiekty użytkowe z przetworzonego plastiku
Każdego dnia ogromne ilości plastikowych butelek i kartonowych opakowań są sprzedawane na całym świecie. Większość butelek wykonana jest z PET-u, materiału trudnego do przetworzenia w warunkach pozaprzemysłowych. Większość korków, którymi zakręcamy zarówno butelki, jak i kartony, jest wykonana z możliwego do przetworzenia polimeru HDPE. Autor postanowił wykorzystać właśnie ten materiał, aby podkreślić i uwidocznić jego wartość, stworzył totemiczne obiekty o różnych funkcjach. Z pomocą społeczność studentów, która sumiennie zbierała i przekazała odpady – korki z HDPE z opróżnionych butelek i kartonów. Posłużyły jako materiał do wytworzenia końcowych elementów. Autor nawiązał kontakt z poznańską firmą IPS Control , która stworzyła maszyny zaprojektowane, a następnie udostępnione przez Dave’a Hakkensa ze społeczności Precious Plastic . W procesie produkcji użyto: shredder, dzięki któremu otrzymano granulat, który następnie przetworzono w wtryskarce, używając ekonomicznych, toczonych form. Tak powstały trzy komplementarne elementy, które pozwalają na tworzenie zróżnicowanych obiektów codziennego użytku, takich jak uchwyty, świeczniki, wazony oraz elementy lamp. Elementy nakładają się na siebie i tworząc totemiczne formy. Dzięki użytej technologii, która pozwala dowolnie dobierać granulat, każdy element wykorzystany do tworzenia totemu jest inny.
– UMLa
Upcycled Metal Lamps to seria lamp wykonanych z odpadów metalowych: blach aluminiowych i stalowych po cięciu CNC oraz tych przeznaczonych na złom. Aluminium oraz żelazo i węgiel, z którego produkowana jest stal są nieodnawialnymi złożami naturalnymi. W samym procesie produkcyjnym zużywana jest ogromna ilość energii oraz wody. Produkcja aluminium jest bardzo uciążliwa dla środowiska, ponieważ w jej wyniku dochodzi do skażenia wody, powietrza i gleby. W projekcie UMLa wykorzystano materiał przed powtórnym przetopieniem lub wysłaniem na śmietnisko. Odpady blaszane zebrano z lokalnego, warszawskiego przedsiębiorstwa zajmującego się obróbką metalu w technologii CNC. Następnie zostały one wyszlifowane i uformowane za pomocą walcownicy do metalu w klasyczny, funkcjonalną kształt. Konstrukcja została szczepiona nitami skręcanymi i pomalowana na kolor biały. Sposób produkcji jest opracowany pod kątem przemysłu – blachy można czyścić szlifierką lub piaskować, następnie ciąć na maszynach mechanicznych lub sterowanych komputerowo oraz malować proszkowo w dużych seriach. Montaż polega na włożeniu elementów elektrycznych i przykręceniu pięciu nitów (w przypadku lampy wiszącej). W skład kompletu wchodzą: lampa stołowa i ścienna. Lampy świetnie sprawdzą się w nowoczesnych wnętrzach, zarówno w roli nastrojowego, subtelnego źródła światła, jak i głównego akcentu wzorniczego. Piankowy abażur zmniejsza przepuszczalność światła dodając lampie lekkości i kontrastując z solidną bryłą. Dostępna szeroka gama kolorystyczna przewodów, pozwala na spersonalizowanie lampy. Poprzez projekt UMLa autor chce podkreślić, jak wiele korzyści płynie z wtórnego wykorzystania metalowych odpadów. Oszczędzając naturalne zasoby surowców, wpływamy na spadek emisji gazów cieplarnianych emitowanych do atmosfery, spadek zanieczyszczenia powietrza, oszczędność wody, zmniejszenie zanieczyszczenia gleby oraz spadek ilości odpadów kierowanych na składowisko.
– „SOL stitium” / Letnie przesilenie/ O Ś W I E T L E N I E
SOLstitium to oświetlenie, które powstało w 90% z wtórnego przetworzenia odpadów. Bazą stworzenia produktu była zezłomowana felga, odpad z tworzyw sztucznych z pobliskiej hurtowni oraz piasek. W oświetleniu zostało wykorzystane mikro USB, dzięki któremu urządzenie można naładować.
– Ricebag- zestaw do gotowania ryżu
Ricebag to zestaw do gotowania ryżu wykonany z naturalnych materiałów, alternetywa dla plastikowych woreczków, które podczas gotowania, wytwarzają BISFENOL A, substancję rakotwórczą. Projekt został wykonany z odpadów surówki bawełnianej, która często są wykorzystywane przy produkcji przedmiotów dekoracyjnych i użytkowych. Ponadto jest to materiał, który nie posiada dodatkowych barwników czy substancji, które mogłyby się uwalniać podczas gotowania. W celu zabezpieczenia woreczków, na czas przygotowania potrawy użyto także w projekcie klamerek wykonanych z odpadów drewnianych. Gotowanie ryżu na sypko bez odpowiedniego zabezpieczenia, często jest nie lada wyzwaniem. Ricebag to projekt, który pozwala w łatwy, szybki i zdrowy sposób przygotować ulubione dania z ryżu lub kaszy.
– SAILÓWKA – kurtka żeglarska
Ideą projektu jest nadanie starym, zniszczonym żaglom nowego życia i pozwolenie im ponownie wrócić do obiegu. Wiatroszczelny, wodoodporny materiał zainspirował autora do zaprojektowania kurtki zapewniającej ochronę przed niekorzystnymi warunkami pogodowymi, którą można zabrać ze sobą na nadmorską wyprawę.
– Tetropian
Kartony po sokach czy mleku trudno recyklingować. Co prawda – można odzyskać z nich papier – jednak ze względu na skomplikowanie tego procesu – firmy niechętnie się tego podejmują. Autor przestawia pomysł na ponowne wykorzystanie kartonów typu „Tetra Pak”. Tetropian to materiał powstały w wyniku ponownego wykorzystania kartonów aseptycznych. Finalny produkt tego przetworzenia – właściwościami przypomina korek i styropian – może, więc stanowić jego substytut. Lekkość, zwartość i wytrzymałość tetropianu pozwala na jego szerokie zastosowanie. Bez kleju może stanowić wypełniacz wszelkiego rodzaju paczek, wrażliwych przesyłek. Po dodaniu kleju staje się on jeszcze twardszy i bardziej elastyczny, dzięki czemu może stać się wytłoczką do jajek czy częścią opakowania, zabezpieczając produkty przed uszkodzeniami. Materiał został przetestowany i jest odporny na wszelakie uszkodzenia, wstrząsy. Zaletą projektu jest prosty proces produkcji oraz możliwość ponownego wykorzystywania.
– Heci
To propozycja biodegradowalnych opakowań do przenoszenia oraz eksponowania ziół doniczkowych. Wykonane zostały z makulatury barwionej naturalnie.
– PARO
PARO jest obiektem małej architektury, którego głównym zadaniem jest zabezpieczenie oraz pielęgnacja terenów zielonych, a także drzew wzdłuż miejskich ciągów komunikacyjnych. Obiekt chroni przed degradacją zieleni, a poprzez parowe dostarczanie wilgoci wspomaga jej regenerację. Punktowa forma zapewnia elastyczność w stosowaniu na obszarach o zróżnicowanej powierzchni, uniemożliwiając wjazd oraz parkowanie pojazdów w miejscach niedozwolonych. Obiekt stanowi ewolucję dobrze znanych i sprawdzonych rozwiązań, takich jak metalowe słupki i betonowe formy. Jest wynikiem poszukiwania odpowiedzi na nowe potrzeby i wyrazem troski o ochronę natury. Rozmieszczenie PARO na trawnikach stanowi barierę fizyczną oraz psychiczną, pozwalając przy tym na swobodne przemieszczanie się i korzystanie z tych miejsc przez mieszkańców i pieszych. To co wyróżnia PARO od innych, tradycyjnych rozwiązań, to właściwości pomagające pielęgnować zieleń i przyspieszyć jej regenerację. Części składowe mebla wykonane są z regranulatu metodą termoformowania próżniowego, co obniża koszty i skraca proces produkcji. PARO zbudowane jest z dwóch nasuniętych na siebie walców, spasowanych łupin. Obiekt umieszczany jest w gruncie przez kompatybilny fundament śrubowy. Powstała pastylka-zbiornik pozwala gromadzić i retencjonować wodę deszczową. Przy pomocy prostego parownika ultradźwiękowego zebrana woda zamieniana jest w parę wodną i uwalniana a następnie równomiernie rozprowadzana. Cykliczne uruchamianie urządzenia pozwala na regularne nawilżanie trawników, tworząc przy tym korzystny biotop i ciekawe zjawisko wizualne. Całość zasilana jest niewielkim panelem fotowoltaicznym umieszczonym na górnej części obiektu. PARO został opracowany w różnych formach, tworząc kolekcję mebli miejskich o zróżnicowanej funkcji. Zaprojektowane elementy spełniają główne założenia ochrony zieleni, posiadając dodatkowo cechy obiektu miastotwórczego, mogącego aranżować różne interakcje społeczne. „Obiekt poza podstawową formą może występować w wynikowych wariantach takich jak: siedzisko, kosz na odpady, latarnia oraz karmnik. Różne aranżacje tych elementów pozwalają na tworzenie układów dostosowanych do potrzeb danego miejsca. Prostota konstrukcji zapewnia racjonalność ekonomiczną projektu. Dzięki elastyczności w stosowanych materiałach okrycia można dopasowywać jednostkę do różnych charakterów przestrzeni miejskiej. PARO to odpowiedź na jedną z wielu bolączek z jakimi zmagają się mieszkańcy miast. Jest wynikiem potrzeby dbania o wspólną przestrzeń i pielęgnacji środowiska w skali mikro.
– RE-POT
Donica jest w całości wykonana z recyklingu, gdzie po jej powstaniu sama ma zostać elementem który recyklinguje wodę deszczową. jest to odpowiedź na zmniejszanie się powierzchni wód słodkich a ciągłym wzrostem zapotrzebowania wody.
Wszystkim uczestnikom bardzo dziękujemy za udział, zapraszamy do uczestnictwa w następnych edycjach konkursu i trzymamy kciuki, żeby projektom udało się ujrzeć światło dzienne, ponieważ każdy z nich był słuszny, potrzebny i niesamowicie interesujący.
Dziękujemy partnerom merytorycznym: Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku i Politechnice Gdańskiej oraz członkom Jury.
